I. Lịch sử hình thành
Đoàn Thanh niên cộng sản Hồ Chí Minh Học viện Tư pháp tiền thân là Đoàn TNCS Hồ Chí Minh Trường Đào tạo các chức danh tư pháp, được thành lập theo Quyết định số 181/QĐ-ĐTN ngày 25/12/2001 của Bí thư Quận đoàn Cầu Giấy và trực thuộc Quận đoàn Cầu Giấy, Hà Nội.
Theo Quyết định số 23/2004/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ, Trường Đào tạo các chức danh tư pháp được nâng cấp thành Học viện Tư pháp, theo đó, Đoàn TNCS Hồ Chí Minh Trường Đào tạo các chức danh tư pháp cũng được đổi tên thành Đoàn TNCS Hồ Chí Minh Học viện Tư pháp.
Tháng 6/2006, Đoàn TNCS Hồ Chí Minh Học viện Tư pháp chuyển từ Quận đoàn Cầu Giấy về sinh hoạt tại Đoàn thanh niên cơ quan Bộ Tư pháp và trực thuộc Đoàn Thanh niên Bộ Tư pháp từ thời điểm đó đến nay.
II. Tổ chức Đoàn TNCS Hồ Chí Minh Học viện Tư pháp
Đoàn TNCS Hồ Chí Minh Học viện Tư pháp là Đoàn Cơ sở trực thuộc Đoàn Thanh niên Bộ Tư pháp. Đoàn Cơ sở Học viện Tư pháp được cơ cấu gồm: Ban Chấp hành Đoàn cơ sở Học viện Tư pháp, Chi đoàn khối khoa, Chi đoàn khối Phòng, Chi đoàn khối Trung tâm và Chi đoàn Cơ sở tại Thành phố Hồ Chí Minh.
Ngoài ra, theo từng khoá học, căn cứ vào số lượng học viên và thời gian học, Bí thư Đoàn Cơ sở sẽ ra Quyết định thành lập Chi đoàn lâm thời các lớp như: Chi đoàn Thẩm phán, Chi đoàn Kiểm sát viên, Chi đoàn Chấp hành viên…
III. Đoàn TNCS Hồ Chí Minh Học viện Tư pháp qua các nhiệm kỳ
3.1. Nhiệm kỳ I: 2001-2004
Tổng số: 07 đồng chí, trong đó: Đ/c Triệu Minh Anh, Bí thư; Đ/c Đồng Thị Kim Thoa, Phó Bí thư.
3.2. Nhiệm kỳ II: 2005-2007
Tổng số: 09 đồng chí, trong đó: Đ/c Đồng Thị Kim Thoa, Bí thư; Đ/c Nguyễn Thị Thuý Hà, Phó Bí thư.
3.3. Nhiệm kỳ III: 2008-2010
Tổng số: 07 đồng chí, trong đó: Đ/c Trần Minh Tiến, Bí thư; Đ/c Đỗ Văn Bắc, Phó Bí thư.
3.4. Nhiệm kỳ IV: 2011-2013
Tổng số: 07 đồng chí, trong đó: Đ/c Lê Lan Chi, Bí thư; Đ/c Đỗ Thị Thu Hằng, Phó Bí thư.
3.5. Nhiệm kỳ V: 2014-2016
Tổng số: 07 đồng chí, trong đó: Đ/c Đỗ Thị Thu Hằng, Bí thư; Đ/c Lê Thu Thảo, Phó Bí thư.
3.6. Nhiệm kỳ VI: 2017-2022
Tổng số: 07 đồng chí, trong đó:
- Đ/c Trần Thị Huyền Trang, Bí thư;
- Đ/c Chu Thành Công, Phó Bí thư;
- Đ/c Đặng Đôn Danh, Ủy viên BCH;
- Đ/c Nguyễn Thị Trang, Ủy viên BCH;
- Đ/c Bạch Thị Hồng Hạnh, Ủy viên BCH;
- Đ/c Hồ Thị Bảo Ngọc, Ủy viên BCH.
IV. Nhiệm vụ của Đoàn TNCS Hồ Chí Minh Học viện Tư pháp
Đoàn TNCS Hồ Chí Minh Học viện Tư pháp thực hiện nhiệm vụ theo quy định tại Điều lệ Đoàn TNCS Hồ Chí Minh. Bên cạnh đó, Đoàn Cơ sở Học viện chịu sự lãnh đạo, chỉ đạo và giao nhiệm vụ của Đoàn cấp trên; sự lãnh đạo chỉ đạo toàn diện của Đảng ủy, Ban Giám đốc Học viện với mục tiêu xây dựng Học viện Tư pháp thành Trung tâm lớn đào tạo các chức danh tư pháp.
Các nhiệm vụ cụ thể gồm:
- Giáo dục chính trị tư tưởng và chăm lo đời sống đoàn viên, học viên;
- Hoạt động học tập và nghiên cứu khoa học;
- Hoạt động phong trào, văn hóa văn nghệ thể thao;
- Hoạt động xây dựng Đoàn – Hội;
- Bồi dưỡng đoàn viên ưu tú giới thiệu cho Đảng;
- Phong trào thanh niên tình nguyện;
- Công tác chăm sóc thiếu niên, nhi đồng.
Trong gần 20 năm phát triển, Đoàn Học viện đã có nhiều đóng góp tích cực cho sự phát triển chung của Học viện, nhiều lần được Đoàn Bộ Tư pháp tặng bằng khen, giấy khen và là một trong những đơn vị tiêu biểu thuộc Đoàn thanh niên Bộ Tư pháp.